Kaaknecrose
Kaaknecrose is een aandoening waarbij het botweefsel in de kaak beschadigd raakt als gevolg van bepaalde medicijnen die worden gebruikt voor de behandeling van andere gezondheidsproblemen. De aandoening is ook bekend onder de volgende termen:
Kaaknecrose kan optreden bij patiënten die langdurig medicijnen gebruiken om de botten te versterken, zoals bisfosfonaten of denosumab, die vaak worden voorgeschreven voor de behandeling van osteoporose of botmetastasen.
Uitlokkende factoren
Bij kaaknecrose kunnen de kaakbotten niet goed genezen na een verwonding of chirurgische ingreep, zoals het trekken van een tand of kies. Het gevolg is dat het bot in de kaak langzaam afsterft, wat kan leiden tot pijn, infectie en het loskomen van tanden of kiezen. Het kan ook leiden tot een openliggende wonde van het tandvlees, die moeilijk te genezen is.
Niet na bestraling
Kaaknecrose gerelateerd aan het gebruik van botversterkende medicatie is een andere aandoening dan kaakproblemen die optreden na bestraling van de mond of keel. Dit wordt osteoradionecrose genoemd. Hoewel beide aandoening erg op elkaar lijken, is het onderliggende mechanisme anders.
Illustratie van kaaknecrose van de onderkaak bij twee verschillende patiënten: er is een niet genezende wonde in het tandvlees waarbij blootliggend kaakbot zichtbaar is.
De volgende klachten kunnen wijzen op kaaknecrose:
Mechanisme
Het exacte mechanisme van medicatie gerelateerde kaaknecrose is nog niet volledig begrepen, maar het lijkt te maken te hebben met de invloed van de medicijnen op de botcellen in de kaak. Deze medicijnen kunnen de normale botombouw remmen, waardoor de balans tussen botafbraak en botvorming wordt verstoord. Ook infectie speelt een belangrijke rol bij het optreden van kaaknecrose. Niet elke infectie zorgt onmiddellijk voor klachten en kan onopgemerkt bestaan rond de tandwortels. Een goede mondhygiëne en regelmatige opvolging bij een tandarts is dan ook heel belangrijk om kaaknecrose te voorkomen.
Hoe vaak komt kaaknecrose voor?
Het risico op kaaknecrose hangt af van de dosis en duur van de behandeling met botversterkers. Bij osteoporose wordt een lage dosis voorgeschreven. Een hoge dosis botversterker wordt gebruikt bij patiënten met uitzaaiingen van kanker naar het bot of bij multipel myeloom (ziekte van Kahler). Bij het gebruik van een hoge dosis is het risico op kaaknecrose hoger dan bij een lage dosis.
Bij het gebruik van een lage dosis is het risico op kaaknecrose erg klein. Het risico neemt toe met de duur van de behandeling, en na 10 jaar onafgebroken inname wordt ongeveer bij 0.4% van de behandelde patiënten kaaknecrose gezien. Voorbeelden van lage dosis behandelingen:
Bij het gebruik van een hoge dosis, zoals bij uitzaaiingen van kanker in het bot, neemt het risico op kaaknecrose toe met de duur van de behandeling, tot ongeveer 4% van de patiënten na meer dan 2 jaar behandeling. Voorbeelden van hoge dosis behandelingen:
Rol van botversterkers
Het is belangrijk op te merken dat botversterkers voorgeschreven worden door artsen en dat de dosering en het gebruik ervan afhangen van de individuele behoeften en medische geschiedenis van de patiënt. Het is essentieel om de instructies van de zorgverlener nauwkeurig op te volgen en eventuele vragen of zorgen te bespreken.
We willen benadrukken dat de voordelen van deze medicijnen vaak opwegen tegen het risico op kaaknecrose. Deze medicijnen zijn effectief gebleken bij de behandeling van osteoporose en botmetastasen, en het is belangrijk om de behandeling voort te zetten zoals voorgeschreven, tenzij uw zorgverlener anders adviseert.
Het bespreken van uw zorgen en vragen met uw zorgverlener is van groot belang om een goed begrip te krijgen van uw specifieke situatie en de risico’s en voordelen van de medicatie die u gebruikt. Onderbreek of stop dan ook nooit een behandeling met een botversterker op eigen initiatief!
Het is niet eenvoudig om op basis van de vernoemde risico percentages een afweging te maken van de voor- en nadelen van een behandeling met botversterkers. Het onderstaande voorbeeld kan mogelijk helpen.
In onderstaande figuur stelt elk vakje een patiënt voor met uitzaaiingen van kanker in de botten. Uit onderzoek is bekend dat ongeveer 2 op de 3 patiënten een complicatie zal ontwikkelen indien geen botversterker wordt gegeven (aangeduid door de groene vakjes), zoals een botbreuk of pijn waarvoor bestralingen nodig zijn.
Wanneer we alle patiënten behandelen met een botversterker, daalt het risico op een complicatie naar 1 op de 4 patiënten, maar zullen na 3 jaar behandelen ongeveer 4 patiënten kaaknecrose ontwikkelen (oranje vakjes). In totaal zullen dus 28 patiënten geen botcomplicaties en ook geen kaaknecrose hebben ontwikkeld dankzij het gebruik van een botversterker.
Breng uw (tand)arts op de hoogte
Hoewel medicatie gerelateerde kaaknecrose een zeldzame bijwerking is, is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de symptomen en waakzaam te zijn. Als u pijn, zwelling, infectie of andere veranderingen in uw mond opmerkt, moet u onmiddellijk contact opnemen met uw tandarts of arts.
Als u langdurig medicijnen gebruikt die in verband worden gebracht met kaaknecrose, is het belangrijk om uw tandarts en arts op de hoogte te stellen. Zij kunnen u begeleiden en advies geven over mondverzorging, het vermijden van invasieve tandheelkundige ingrepen indien mogelijk, en het nemen van voorzorgsmaatregelen om het risico op kaaknecrose te verminderen.
De adviezen op deze pagina zijn gebaseerd op de onderstaande medische publicaties uit professionele tijdschriften bedoeld voor zorgverleners. Deze artikelen verschenen in het Engels.