Botten gezond houden
Om het bot gezond te houden, speelt een proces genaamd botombouw een belangrijke rol. Dit proces omvat de afbraak van oud bot en de aanmaak van nieuw bot. Twee belangrijke cellen zijn betrokken bij dit proces: osteoclasten (“opruimers”) en osteoblasten (“bouwers”).
Osteoclasten zijn cellen die verantwoordelijk zijn voor de afbraak van oud botweefsel. Ze breken het bot af door enzymen vrij te geven die het botweefsel oplossen. Dit proces wordt resorptie genoemd.
Osteoblasten zijn daarentegen verantwoordelijk voor de opbouw van nieuw botweefsel. Ze produceren nieuwe botmatrix en helpen bij het mineraliseren ervan. Dit proces wordt ook wel botvorming genoemd.
In normale omstandigheden is de afbraak en aanmaak van bot in balans, waardoor de botmassa en kwaliteit bewaard blijft.
Regeling van de botombouw
De botombouw wordt gereguleerd door verschillende hormonen en vitaminen in het lichaam. Een van de belangrijkste hormonen is het bijschildklierhormoon (of parathyroïdhormoon [PTH]). PTH stimuleert de activiteit van osteoclasten, waardoor er meer afbraak van bot plaatsvindt. Dit kan leiden tot het vrijkomen van calcium in het bloed. Vitamine D, dat wordt verkregen uit voeding of zonlicht, speelt ook een rol bij de regulatie van de botombouw. Het helpt het lichaam calcium op te nemen en bevordert zo de botvorming.
Osteoclasten (“opruimers”) zijn cellen die verantwoordelijk zijn voor de afbraak van oud botweefsel. Osteoblasten (“bouwers”) zijn daarentegen verantwoordelijk voor de opbouw van nieuw botweefsel. De werking van beide cellen houdt de kwaliteit van het bot gezond en in evenwicht.
Illustratie van het verlies van botmassa bij osteoporose. Naarmate de ziekte vordert, treedt er meer verlies van botmassa op waardoor het bot verzwakt wordt en makkelijker kan breken.
Verstoorde botombouw
Osteoporose is een aandoening waarbij het evenwicht tussen botafbraak en botvorming verstoord is. Bij osteoporose is er een verhoogde botafbraak en een verminderde botvorming, waardoor de botmassa afneemt en het bot fragieler wordt. Dit kan leiden tot botbreuken, zelfs bij kleine belastingen.
Een andere ziekte die het bot verzwakt is kanker, wanneer er uitzaaiingen zijn in de botten, of bij de aandoening multipel myeloom (ziekte van Kahler). De kankercellen kunnen de balans tussen botafbraak en botvorming verstoren, wat kan leiden tot een verzwakt bot, waarbij het bot uiteindelijk kan breken of er pijnklachten ontstaan.
Rol van botversterkers
Botversterkers zoals bisfosfonaten en denosumab spelen een belangrijke rol bij de behandeling van osteoporose en patiënten met botmetastasen of multipel myeloom.
Bisfosfonaten zijn medicijnen die werken door de botafbraak te verminderen en de botdichtheid te verhogen. Bisfosfonaten binden zich aan het botoppervlak en remmen de activiteit van osteoclasten, de cellen die betrokken zijn bij de afbraak van bot. Hierdoor wordt de botafbraak vertraagd en kunnen de osteoblasten, de cellen die nieuw botweefsel vormen, het bot opnieuw opbouwen. Bisfosfonaten kunnen het risico op fracturen verlagen en de botsterkte verbeteren.
Denosumab is een ander geneesmiddel dat ook werkt door de botafbraak te verminderen. Denosumab blokkeert een belangrijke groeifactor die osteoclasten nodig hebben om actief te worden en bot te gaan afbreken.
Denosumab is een zogenaamd monoklonaal antilichaam dat de werking van het eiwit RANKL blokkeert. RANKL is een groeifactor die de vorming en activiteit van osteoclasten stimuleert. Door de werking van RANKL te blokkeren, remt denosumab de botafbraak en helpt het de botmassa te behouden. Denosumab is beschikbaar onder twee verschillende merknamen:
Bisfosfonaten remmen de afbraak van bot door de opruimercellen (osteoclasten) te remmen. Er zijn veel verschillende geneesmiddelen beschikbaar die tot deze klasse behoren. Hieronder worden enkele veel gebruikte bisfosfonaten opgesomd.
Een volledig overzicht van alle medicatie die tot de bisfosfonaten behoren, vindt u op de website van het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI).
Hoe deze geneesmiddelen gebruiken?
Het is belangrijk op te merken dat deze geneesmiddelen voorgeschreven worden door artsen en dat de dosering en het gebruik ervan afhangen van de individuele behoeften en medische geschiedenis van de patiënt. Het is essentieel om de instructies van de zorgverlener nauwkeurig op te volgen en eventuele vragen of zorgen te bespreken.
Hoewel bisfosfonaten en denosumab nuttig kunnen zijn bij de behandeling van osteoporose en botmetastasen, kunnen ze ook bijwerkingen hebben, zoals kaaknecrose. Het is belangrijk om bijwerkingen met uw arts te bespreken en te weten wat de mogelijke risico’s en voordelen zijn.